Meb Yayınları 9. Sınıf Kimya Ders Kitabı Çözümleri ve Cevapları Sayfa 44

09.04.2020

530

A⁺

A^-

Meb Yayınları 9. Sınıf Kimya Ders Kitabı Çözümleri ve Cevapları Sayfa 44

NO₂ (Azotdioksit)

Baş ağrısı, yorgunluk, baş dönmesi, deri ve dudaklarda mavi renk oluşması,
dokularda, boğazda ve üst solunum yollarında tahriş ve yanmaya neden olabilir. Boğazda şişme sonucunda, zor nefes alma, boğaz kasılmaları, akciğerlerde sıvı birikimi ve kalıcı akciğer hasarı oluşturabilir. Genetik mutasyonlar yapabilir, gelişmekte olan fetusa zarar verebilir. Fazla miktarda azot dioksit solunması durumunda ölüme neden olabilir.

Azot dioksit, havada bulunabilen yaygın kirleticilerdendir. Azot oksitlere açık havada, kömürle çalışan bir elektrik santralinin yakınında ya da motorlu taşıt trafiğinde yoğun olarak maruz kalınabilir. Ayrıca NO₂’nin atmosferdeki su buharı ile tepkimeye girmesi sonucunda oluşan nitrik asit (HNO₃) asit yağmurlarına neden olur. Asit yağmurları ise suların asitliğini artırır, bitki ve tarihi eserlere zarar verebilir.

SO₃ (Kükürt trioksit)

Gözlerin kükürt trioksit ile teması tahriş, ağrı, şişme, korneal aşınma ve körlüğe, ciltle teması ciddi yanıklara ve ağrıya, yutulması, ağız, yemek borusu ve midede yanmaya neden olabilir. Solunması veya yutulması hâlinde zehirlidir, ses kısıklığı, öksürme, boğulma, larenjit (gırtlak iltihabı) ve solunum yolu tahrişiyle sonuçlanabilir. Kükürt trioksit alımı sonucunda yoğun susuzluk, yutma güçlüğü, titreme, ağrı ve şok oluşabilir. Bronşit, zatürre, nefes darlığı (göğüs ağrısı), ödem ve solunum yetmezliği de ortaya çıkabilir.

Kükürt trioksit metaller ve dokular için aşındırıcı etkiye sahip, nem çekici özellikte bir maddedir. Sanayide kullanılması ve fosil yakıtların yanması sonucunda atmosfere karışan SO₃ havada yoğun asidik dumanlar yayarak çevre kirliliğine neden olur. SO3’ün atmosferdeki su buharı ile tepkimeye girmesi sonucunda oluşan sülfürik asit (H₂SO₄) asit yağmurlarını oluşturur. Asit yağmurlarının kanalizasyona akması, yangın veya patlama tehlikesine neden olabilir.

CO (Karbon monoksit)

Kanda oksijen yetersizliğine sebep olarak beyin, kalp gibi organlarda ve dokularda, sinir sisteminde bozukluklara neden olur. Yüksek seviyede karbon monoksite maruz kalma ise görme ve koordinasyon bozukluğuna, bilinç kaybına, baş ağrısı, baş dönmesi, kusma, kas güçsüzlüğü ve mide bulantısına neden olabilir. Karbon monoksit zehirlenmesi komaya ve ölüme yol açabilir. Ayrıca hamilelerde düşük ve fetusta hasar riskini de arttırmaktadır.

Kokusuz, renksiz, zehirleyici bir gaz olan karbon monoksit tüm canlılara zarar verebilecek önemli bir hava kirleticidir. Karbonun tam yanmaması sonucunda oluşan karbon monoksitin en yaygın kaynakları motorlu araç egzozu, fosil yakıtlar, yanardağlar ve orman yangınlarıdır. Havadaki diğer kirleticilerle reaksiyona girerek yeryüzüne yakın yerlerde ozon (O₃) ve kentsel sisin oluşumunda yer alır. Oluşan ozon, doğal bitki örtüsüne zarar verir.

Cl₂ (Klor)

Klor; kirli hava ile klor bulaşmış yiyecek veya içeceklerle vücuda girer. Klorlu çamaşır suyu (NaClO) ve tuz ruhu (HCl) karıştırılırsa klor gazı oluşur.
Oluşan klor gazı zehirlenmelere ve ölüme neden olabilir. Kısa süre az miktarda klor solumak bile solunum sistemini olumsuz yönde etkileyerek öksürük ve göğüs ağrısı, akciğerlerdeki su tutulumuna neden olabilir. Ayrıca klor, cildi, gözleri ve solunum sistemini de tahriş eder.

Klor, su arıtımında, dezenfektanlarda, çamaşır suyu ve pek çok endüstri ürününde bulunur. Klorun çevreye geçişi hava ve yüzey suları ile olur. Havadaki veya sudaki klor, diğer kimyasallarla reaksiyona girer. Anorganik maddelerle klorür tuzlarını, organik kimyasallar ile organik maddeleri oluşturur. Klor düşük seviyelerde bile çevreye suya, toprağa ve topraktaki canlı organizmalara zarar verir.